Quản lý tài sản công chặt chẽ bằng pháp luật
Luật Quản lý, sử dụng tài sản công được Quốc hội thông qua ngày 21/6/2017 đã tạo lập những nguyên tắc chung nhất trong quản lý, sử dụng tài sản công; kế thừa những nội dung, quy định hiện hành còn phù hợp, đã được thực hiện ổn định, có hiệu quả trong thực tế; sửa đổi những quy định không còn phù hợp với thực tế và yêu cầu quản lý trong tình hình mới; đổi mới phương thức quản lý, sử dụng tài sản công theo hướng nắm chắc, hạch toán đầy đủ tài sản công cả về giá trị và hiện vật; coi tài sản công là nguồn lực quan trọng, quy định các cơ chế quản lý, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả, phòng ngừa tham nhũng, thất thoát, lãng phí; xây dựng cơ chế khai thác tài sản công hợp lý, gắn với việc huy động các nguồn lực của xã hội để cùng Nhà nước đầu tư phát triển, khai thác tài sản công để tạo lập nguồn lực tài chính đóng góp có hiệu quả vào phát triển kinh tế - xã hội; từng bước chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa công tác quản lý tài sản công, phát triển dịch vụ về tài sản công theo cơ chế thị trường trên cơ sở đảm bảo quyền sở hữu toàn dân về tài sản.
Những điểm mới siết chặt công tác quản lý tài sản công:
Thứ nhất, mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật: Luật quản lý, sử dụng TSNN năm 2008 chỉ điều chỉnh chế độ quản lý, sử dụng TSNN khu vực hành chính sự nghiệp, chưa bao quát hết các loại tài sản công cần quản lý, dẫn tới chưa nắm được tổng thể nguồn lực từ tài sản công để có kế hoạch, biện pháp quản lý, khai thác phù hợp, thì Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 đã điều chỉnh tới tất cả các loại tài sản công được quy định tại Điều 53 Hiến pháp năm 2013, bao gồm: Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
Thứ hai, ngoài việc xác định vai trò của tài sản công là để phục vụ cho công tác quản lý của nhà nước và cung cấp các dịch vụ công cho xã hội, thì Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 coi tài sản công là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó quy định các hình thức, phương thức khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công bao gồm: Giao quyền sử dụng tài sản; cấp quyền khai thác tài sản; cho thuê, chuyển nhượng quyền khai thác, quyền sử dụng tài sản; góp vốn, liên doanh, liên kết; sử dụng tài sản để thanh toán các nghĩa vụ của Nhà nước; bán, thanh lý tài sản; các hình thức khác theo quy định của pháp luật.
Thứ ba, bổ sung quy định về giám sát của cộng đồng đối với việc quản lý, sử dụng tài sản công để bảo đảm việc sử dụng, khai thác tài sản đúng mục đích, tiết kiệm, hiệu quả, công khai, minh bạch, nâng cao trách nhiệm giải trình.
Thứ tư, bổ sung quy định về việc xử lý vi phạm pháp luật về tài sản công và trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra vi phạm.
Thứ năm, giao thẩm quyền ban hành tiêu chuẩn, định mức đối với xe ô tô công, trụ sở làm việc cho Chính phủ (hiện nay thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ); bổ sung các quy định để đảm bảo việc ban hành tiêu chuẩn, định mức được chặt chẽ, công khai, minh bạch. Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm tuân thủ, giám sát, kiểm tra việc tuân thủ tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công trong toàn bộ quy trình đầu tư xây dựng, mua sắm, sử dụng, khai thác, xử lý tài sản công để khắc phục những hạn chế trong quá trình thực hiện thời gian vừa qua.
Thứ sáu, bổ sung một số hình thức mới trong đầu tư xây dựng, mua sắm, sử dụng, xử lý tài sản công bao gồm: Mua sắm tập trung; đầu tư xây dựng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp theo hình thức PPP, khoán kinh phí sử dụng tài sản công; huy động vốn để đầu tư xây dựng, mua sắm tài sản tại ĐVSNCL; ghi giảm tài sản do nguyên nhân bất khả kháng; thuê quản lý vận hành tài sản công.
Thứ bảy, điều chỉnh chế độ quản lý, sử dụng tài sản là bất động sản đã giao cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp từ cơ chế áp dụng như cơ quan nhà nước theo Luật hiện hành sang cơ chế cho phép tổ chức được khai thác như ĐVSNCL tự chủ, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản.
Thứ tám, đối với tài sản kết cấu hạ tầng: Tất cả các tài sản kết cấu hạ tầng đều phải được giao cho đối tượng quản lý để xác định chủ thể chịu trách nhiệm trước Nhà nước trong quản lý đối với loại tài sản này; mọi tài sản kết cấu hạ tầng phải được bảo trì theo quy định, nhằm duy trì tình trạng kỹ thuật và an toàn khi sử dụng. Quy định các phương thức khai thác tài sản kết cấu hạ tầng; chế độ quản lý, sử dụng đối với tài sản kết cấu hạ tầng được đầu tư theo hình thức PPP về các nội dung: Bàn giao tài sản kết cấu hạ tầng để thực hiện dự án PPP, chế độ báo cáo, chuyển giao tài sản kết cấu hạ tầng theo hợp đồng PPP cho Nhà nước.
Thứ chín, quy định một số nội dung quản lý đối với tài sản công do Nhà nước giao cho DN quản lý, không tính thành phần vốn nhà nước tại DN để rõ quyền, trách nhiệm của các cơ quan liên quan, tránh sử dụng lãng phí, thất thoát tài sản, cũng như có cơ chế để quản lý, sử dụng, phát triển nhóm tài sản này.
Thứ mười, quy định việc tổ chức xử lý tài sản phục vụ hoạt động của các dự án sử dụng vốn nhà nước và tài sản được xác lập quyền sở hữu thuộc về nhà nước được thực theo nguyên tắc tập trung để bảo đảm việc xử lý kịp thời, chuyên nghiệp, hiệu quả. Quy định các nguyên tắc chung nhất trong quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên; cụ thể hóa các hình thức, phương thức khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai, tài nguyên (với vị trí là một loại tài sản công quan trọng). Quy định việc hình thành hệ thống thông tin về tài sản công và Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công, trong đó có hệ thống giao dịch điện tử về tài sản công để thực hiện các giao dịch về tài sản công trực tuyến...
Với những điểm mới của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công sẽ đưa công tác quản lý tài sản nhà nước đi vào thực chất, giảm thiểu tình trạng thất thoát, lãng phí, gây bức xúc trong dư luận./.
Phạm Hồng Ngọc – Văn phòng Sở Tài chính
